Waar denk je aan als je leest: ’Ieder kind heeft een stem’? Ongetwijfeld heb je een mening hierover, of een beeld hierbij. Misschien denk je aan het ruimte geven aan kinderen om zich te uiten. Of denk je eerder aan mee mogen denken en zelfstandig beslissen? Bij KindeRdam hebben we het afgelopen half jaar gewerkt aan het thema ‘Ieder kind heeft een stem’. We gingen aan de slag met onderwerpen als kinderparticipatie, democratisch burgerschap en kinderrechten. Wat hebben kinderen hieraan? En hoe draagt het aandacht besteden aan deze onderwerpen bij aan hun ontwikkeling?
Aandacht voor “eigenwijsheid”: wat levert het kinderen en (mede-)opvoeders op?
Ieder die met kinderen werkt of zelf kinderen heeft, hoort ongetwijfeld regelmatig: ‘Ik kan het zelluf wel’. Niets voor niets is het één van de eerste zinnetjes die een kind leert spreken. Kinderen weten meestal heel goed wat ze nodig hebben, en op welke manier iets het beste past in hun lijf en hun spel. Wanneer je kinderen keuzes geeft en hun mening serieus neemt, help je hen zich goed te voelen. Daarbij is het belangrijk om oog te hebben voor zaken waar je als volwassene misschien minder aandacht voor hebt. Als een kind bijvoorbeeld zijn jas niet wil aantrekken, dan kun je als opvoeder het voor hem doen omdat je misschien haast hebt, en dat uitleggen aan het kind. Maar het kind voelt zich pas gehoord als je vraagt wat er aan de hand is, en waarom hij zijn jas niet wil aantrekken. Want dan hoor je misschien dat het labeltje kriebelt in zijn nek of dat hij zijn Lego-bouwsel eerst apart wil leggen om later eraan te werken. Pedagogisch medewerkers die luisteren naar kinderen en hen serieus nemen, bieden een omgeving die goed aansluit op de behoeften van de groep. Daardoor gaan kinderen graag naar het kinderdagverblijf, de peuterschool/-groep of de BSO. Natuurlijk kan niet altijd alles wat kinderen willen. Maar door hen een stem te geven en hun input mee te nemen wanneer het wél kan, voelen zij zich gehoord en erkend. En dat draagt bij aan hun zelfbeeld en eigenwaarde, ze ervaren: ik ben van betekenis!
Kijkje in de keuken over de grens: bezoek aan Berlijn
Soms is het ook goed om even afstand te nemen van de dagelijkse gang van zaken, en te kijken hoe anderen dit aanpakken: een stem geven aan kinderen. Samen met KomKids hebben we voor de tweede keer een uitwisseling georganiseerd met de Berlijnse kinderopvangorganisatie Kindergärten City. Een van de deelnemers die ik hierover sprak, zei tegen mij: ‘De rechten van het kind staan in Berlijn echt overal bovenaan’. Wow, wat een uitspraak. Ik was direct benieuwd hoe je dat in de dagelijkse praktijk terugziet en kreeg het volgende antwoord: ‘Kinderen van twee jaar bepalen zelf wanneer ze gaan eten en ze hebben zelf de regie in wat ze willen gaan doen. Medewerkers deinzen niet terug van de risico's die de kinderen nemen, maar gaan eerder het gesprek met hen aan.’ Zelfstandigheid en autonomie staan dus hoog in het vaandel in Berlijn. En dat zie je terug in het vertrouwen en de ruimte die volwassenen geven aan jonge kinderen om zelf te beslissen tijdens alledaagse situaties. Inspirerend om te zien hoe onze collega’s dit aanpakken, en dat kinderen deze vrijheid over het algemeen ook goed aan kunnen.
Internationaal kinderrechtenverdrag
Behalve dat het goed is voor de ontwikkeling van kinderen om hun mening te mogen geven en ook gehoord te worden, is het ook een kinderrecht. In het VN-Kinderrechtenverdrag staat dat ieder kind het recht heeft om zijn mening te geven over zaken die hem of haar aangaan. Naar deze mening moet serieus worden geluisterd. Jaarlijks is op 20 november de dag van de kinderrechten. Ken jij ze al? Lees ze eens op www.kinderrechten.nl.
Op al onze locaties besteden we aandacht aan de dag van de kinderrechten. Voor iedere leeftijdsgroep doen we dit op een eigen manier. Bij de jongste kinderen doen we dit door activiteiten aan te bieden waarbij kinderen zelf dingen kunnen kiezen of kunnen uitvoeren. Met kinderen in de BSO-leeftijd gaan we aan de slag met een leerzame speurtocht, waarbij de kinderen zelf ook iets leren over kinderrechten. Ook hebben we dit jaar de Rotterdamse kinderombudsvrouw uitgenodigd om in gesprek te gaan met kinderen over de kinderrechten. Zij komt op bezoek bij de kinderen van BSO De Grote Prins in Rotterdam-Prinsenland. De kinderen hebben er zin in!
Door op verschillende manieren aandacht te hebben voor het thema ‘Ieder kind heeft een stem’ en kinderrechten, werken we aan een fijne omgeving voor kinderen waar kinderen graag willen zijn en waarin ze tot hun recht komen. Zo groeien ze op tot zelfbewuste en sociale volwassenen.
Su’en Verweij-Kwok
Pedagoog KindeRdam