...Op een dag als vandaag begint de toekomst van ieder kind Ons pedagogisch beleid,
Je eerste levensjaren zijn zó belangrijk! Alles is nieuw, nog niets is vanzelfsprekend. Het is een tijd van onbekommerd onderzoeken en ontdekken. Maar wel op een veilige manier, met volwassenen naast je die je hier en daar de weg wijzen. Die je het zelfvertrouwen geven steeds nieuwe uitdagingen aan te gaan om zo het beste uit jezelf te halen. Het is een tijd waarin je mag dromen over later, waarin je volop de ruimte krijgt om je talenten te ontwikkelen. Spelenderwijs en stapje-voor-stapje ontdek je wie je bent en gaandeweg leer je hoe het is om met anderen jouw wereld te delen. Daarin ligt ook een belangrijke rol voor de volwassenen rondom het Inleiding | 2
3 kind: ouders, oma’s, opa’s, de kinderopvang... Als je je als kind gezien, gehoord en gewaardeerd voelt, durf je de hele wereld aan en kun je vriendschappen sluiten. Dat is goed voor nu, maar ook voor de toekomst. Die toekomst begint nu. Het pedagogisch beleid als leidraad Om de ruimte voor groei en ontwikkeling in onze opvang te borgen, hebben we ons pedagogisch beleid ontwikkeld. We hebben dat gedaan samen met de pedagogische staf, de medewerkers op locatie en ouders uit de Ouderraad. Het beleid is voor alle pedagogisch medewerkers van KindeRdam een leidraad in hun begeleiding van kinderen.
4 Het is de visie van KindeRdam op wat wij willen voor kinderen. Hoe wij vinden dat zij het best tot hun recht komen. Hoe wij hen kunnen ondersteunen in hun ontwikkeling door een leef-, speel- en leerplek aan te bieden waarin zij zich emotioneel veilig voelen en vrij op onderzoek kunnen uitgaan. En hoe wij ervoor kunnen zorgen dat ieder kind zich op zijn gemak voelt: je mag zijn wie je bent! Voor pedagogisch medewerkers en voor ouders Het pedagogisch beleid voor de medewerkers is voorzien van voorbeelden, beeldmateriaal, video’s en achtergrondinformatie uit vakbladen en wetenschappelijke artikelen. Op iedere opvanglocatie van KindeRdam is het beleid uitgewerkt in Inleiding | 4
een pedagogisch werkplan. Hierin staat beschreven hoe het beleid op de locatie wordt uitgevoerd. Het werkplan is voor ouders in te zien op de locatie. We blijven hierover graag in gesprek met ouders. Speciaal voor ouders - en andere geïnteresseerden - hebben we deze beknoptere versie van ons pedagogisch beleid gemaakt. We wensen je veel leesplezier! * Overal waar in dit document over het kind wordt gesproken in de ‘hij/zijn’-vorm bedoelen we ook ‘zij/haar of genderneutraal’.
ontwik Wij bieden kinderen volop ruimte voor Inleiding | 6
keling...
8 ...dat doen we samen met de ouders...onze pedagogisch medewerkers...onze pedagogische staf... Inleiding | 8
9 ...onze voelsprieten, onze onderzoekers in het veld, onze waarom-waarom-vragenstellers, onze dromers, onze denkers, onze doeners...
10 ...en vooral door naar de kinderen te kijken en te luisteren! Inleiding | 10
Inleiding | 12
4 thema’s, 4 pijlers De basis van ons pedagogisch beleid zijn de vier wettelijke basisdoelen in de Wet Kinderopvang: Het bieden van emotionele veiligheid, het bevorderen van de persoonlijke competentie van kinderen, het bevorderen van de sociale competentie van kinderen en overdracht van normen en waarden. Deze basisdoelen hebben we in ons beleid uitgewerkt in vier pijlers: iedere pijler beschrijft een thema dat wij belangrijk vinden in de ontwikkeling van het kind: • Ieder kind heeft een stem • Ieder kind ontdekt en leert spelenderwijs • Ieder kind hoort erbij • Ieder kind ontwikkelt zich beter samen met anderen. Op ontdekkingstocht De pijlers hebben we op een speelse manier geïllustreerd met vier vrolijk gekleurde ballonnen. Daarmee blijven we dicht bij het spelend leren van de kinderen. De ballonnen staan voor ontdekkingstochten. Kinderen verkennen hun wereld en leren spelenderwijs dat de wereld ruimte biedt om je te ontwikkelen, om te groeien. En zo ruimte biedt voor hun toekomst.
14 Ieder kind heeft een stem | 14
15 Jouw stem Je bent op de wereld en je doet ertoe. Vanaf het allereerste ogenblik. Dat is het bijzondere aan wat ons mensen mensen maakt: dat we allemaal uniek zijn. En dat ieder het recht heeft om zich te laten horen. Ook kinderen hebben een eigen mening. Daarom geven wij ze van jongs af aan de ruimte om zelf te kiezen, mee te beslissen, mee te denken en mee te praten. Elk op zijn eigen ontwikkelingsniveau. Zij voelen zich daardoor gehoord, leren keuzes maken, hun mening te uiten, maar ook rekening te houden met de mening van anderen. Het vermogen van kinderen om zelf te leren, is steeds ons uitgangspunt. In de omgang en het spel met andere kinderen ontdekken zij spelenderwijs hun eigen identiteit.
16 Alles wat je wilt zeggen, doe je nog zonder woorden. Non-verbaal, in gedrag, in lichaamstaal. Huilen betekent communicatie. Dorst. Honger. Kou. Of nattigheid. Iedere ouder verstaat die taal. En ook wij als mede-opvoeders begrijpen hoe baby’s communiceren. Het is hun signaal om iets van ons te vragen. Het is daarmee ook hun eerste vorm van zelfstandigheid. Door voor hen te benoemen wat we zien en te zeggen wat we doen, helpen we ze hun wereld voorspelbaarder te maken. Baby’s geven zelfs al aan wanneer zij willen spelen. Daarmee verkennen zij grenzen en mogelijkheden. In het spel ontwikkelt zich hun motoriek. Dingen aanraken, voelen, bewegen, vastpakken. De ontdekkingsreis is begonnen. Wij zijn er om het kind daarbij te helpen en te ondersteunen, zonder daarin te sturen. Even een knuffelbeer heen-en-weer bewegen, een bal toerollen... kleine dingen die veel betekenis geven. Het kind onderneemt en wij reageren. Zo heeft zelfs de allerjongste al een eigen stem. Je bent al één, bijna twee misschien, en je wilt al van alles. Toch is het fijn te weten dat volwassenen een oogje in het zeil houden, zonder dat ze zich met je spel bemoeien. Want je kunt zelf al best veel. Voor de dreumes is het nog moeilijk om woorden te geven aan emoties. Dus uit hij dat in gedrag. Ieder kind heeft een stem | 16 Dreumesen Baby’s
17 Als wij hun emoties benoemen en woorden geven aan wat het kind doet en ervaart, voelt hij zich gezien en gehoord. Mooi!... Grrr!.. Oei!... Oeps!... Gelukt!... De opbouw van de woordenschat, de gereedschapskist van de taal, wordt spelenderwijs verder gevuld. Je groeit verder. En je ontdekt dat het leuk is om met andere kinderen te spelen. Het is spannend en uitdagend. En soms ontdek je dat het ook wel eens niet zo leuk is. Als een ander kind jouw auto afpakt bijvoorbeeld. Op deze leeftijd kunnen kinderen al een poosje zelfstandig spelen, liefst nog wel in de buurt van van een volwassene. Als er tijdens het spel al te grote problemen ontstaan, staan wij natuurlijk klaar om een handje te helpen. Ook hier niet te veel sturend, want we laten de kinderen vooral zelf hun eigen oplossingen zoeken. Het zijn immers ontdekkingsreizigers… Je wereld wordt steeds groter. Thuis is natuurlijk de fijnste plek die er is, maar je vindt de wereld daarbuiten ook interessant. Je wilt meer zelfstandigheid en krijgt die op school en op de buitenschoolse opvang. Peuters 4 jaar en ouder
Vanaf het moment dat kinderen de grote wereld van school instappen, ontdekken ze wat bij hen past en wat ze leuk vinden. En leren ze daarin zelf de regie te nemen. Op de BSO mogen ze meedenken en meepraten over zaken als spelactiviteiten, eten en drinken, de inrichting en de spelregels op de BSO. Reuzespannend allemaal! En ongemerkt ook super leerzaam en goed voor het vertrouwen in eigen kunnen. In de vertrouwde sfeer van de BSO voelen kinderen zich vrij om met elkaar en met de pedagogisch medewerkers te overleggen. Ze leren samenwerken, met elkaar te delen, met elkaar van mening te verschillen en hoe hiermee om te gaan. Samen oplossingen bedenken en compromissen sluiten, mogelijkheden onderzoeken en elkaar een handje toesteken als de situatie daarom vraagt. Het zijn allemaal vaardigheden die je in je latere leven goed van pas komen. We noemen dat democratisch burgerschap. De pedagogisch medewerkers geven hierin het voorbeeld. Ieder kind heeft een stem | 18
20 Ieder kind ontdekt en leert spelenderwijs | 20
21 Kinderen zijn de beste onderzoekers die we kennen Kinderen hebben een aangeboren nieuwsgierigheid naar de wereld om hen heen. De wereld is helemaal nieuw. Al vragend, onderzoekend, ontdekkend en met speels plezier oefenen zij allerlei belangrijke vaardigheden. Het is een natuurlijke manier van leren. Wij helpen kinderen bij die ontdekkingstocht en stimuleren hen zelf dingen uit te proberen, op onderzoek te gaan. Kinderen leren door na te doen. Daarom praten we veel met baby’s. We vertellen wat we gaan doen en waarom we dat gaan doen. We zingen liedjes, lezen voor, wijzen met onze vingers alles aan. Door voorwerpen, dieren, kleuren een naam te geven, benoemen we de wereld. En baby’s leren razendsnel! Ook veel bewegen is daarin heel belangrijk. Bijvoorbeeld in de veilige omgeving van de grondbox, een kleed of een stukje gras. Zo leer je je eigen mogelijkheden en de wereld beter verkennen. Baby’s
Bij dreumesen stimuleren we dat zelf-doen verder door hen aan te sporen dingen uit te proberen en na te denken over oplossingen. En door ze veel bewegingsmogelijkheid te geven. Bij peuters werken we met een Voorschools Educatie-programma (VE) (Lees meer hierover op www.kinderdam.nl). De ontwikkeling van taal speelt hierin een belangrijke rol: het is een tijd waarin de woordenschat met grote sprongen groeit. De BSO-tijd gebruiken we om ontspanning, plezier en samen onderzoeken en ontdekken in samenhang met elkaar aan te bieden. Zo ontdekken kinderen wat het beste bij hen past en wat ze leuk vinden. Wij zorgen daarbij voor afwisselende, uitdagende activiteiten en stimuleren de kinderen mee te doen. Een keer niet zo’n zin om mee te doen? Dan is dat ook prima. Ieder kind ontdekt en leert spelenderwijs | 22 Peuters 4 jaar en ouder Dreumesen
23 Wij helpen de kinderen in hun ontdekkingstocht naar mogelijkheden en dingen die je wel of beter niet kunt doen. We geven ruimte aan hun natuurlijke verwondering en fantasie, prikkelen hun nieuwsgierigheid. Zodat elk kind zich vrij voelt om te bewegen, te spelen, zelf te onderzoeken en zijn eigen oplossingen te vinden. De ruimte speelt mee Kinderen spelen naar hartenlust. Soms met elkaar, soms lekker in hun eentje, zonder gestoord te worden. Net waar ze op dat moment behoefte aan hebben. Wij zorgen ervoor dat er voldoende aanbod is van spelmaterialen die passen bij de ontwikkelingsfase en interesses van de kinderen. En een uitdagende omgeving om met die materialen iets te doen. Speelplekken, ontdekplekken, ontmoetingsplekken, een plek om geconcentreerd te lezen of te luisteren naar een voorleesverhaal, of zomaar een plek om even niets te doen. Onze ruimtes zijn, zowel binnen als buiten, zo ingericht dat ze uitnodigen tot spelen en ontdekken.
24 Doen waar je blij van wordt en wat je graag doet Ieder mens, ieder kind heeft talenten. We bedoelen dan niet per se iets waar je in uitblinkt, maar iets wat je graag doet, wat je blij maakt. De kunst is die talenten bij jezelf te ontdekken. Als een volwassene je daarbij een handje helpt, is dat fijn. Bijvoorbeeld door je kennis te laten maken met nieuwe activiteiten en materialen en door je uit te dagen veel verschillende dingen uit te proberen. Want nieuwe ervaringen opdoen, motiveren om op verder onderzoek uit te gaan. Natuurlijk lukt niet alles meteen, maar dan helpt een troostend gesprekje. Het draagt allemaal bij aan het zelfbeeld en zelfvertrouwen van een kind, de belangrijke bouwstenen voor het toekomstig leren. Het zijn voorwaarden om later problemen op te kunnen lossen en zich flexibel aan te kunnen passen aan veranderende omstandigheden. Omgaan met digitale middelen Kinderen groeien van jongs af aan op met digitale technologie en zaken als internet en social media. Dat heeft grote voordelen: het kan de ontwikkeling van allerlei vaardigheden bevorderen. Digitale middelen zijn net als spelmaterialen een hulpmiddel bij spelend en ontdekkend leren. Ieder kind ontdekt en leert spelenderwijs | 24
25 Natuurlijk moet je daar wel op een verstandige manier mee omgaan. We gebruiken het vooral aanvullend op fysiek spel en fysieke materialen. Bij jonge kinderen gebruiken we digitale middelen als aanvulling. Bijvoorbeeld digitale prentenboeken of het laten zien van een filmpje van een bepaald dier. Vooral voor kinderen met een taalachterstand blijkt dit een effectieve manier van leren. Vanaf een jaar of 4 wordt digitale geletterdheid steeds belangrijker. Waar moet je op letten als je digitale middelen gebruikt? Welke informatie kun je vertrouwen en met wie kun je persoonlijke gegevens delen? We leren de kinderen op een speelse en ontspannen wijze daarmee om te gaan. Want je kunt met digitale middelen ook je creativiteit en verbeeldingskracht ontwikkelen. Bijvoorbeeld door het maken van vlogs en filmpjes. Baby’s dreumesen peuters 4 jaar en ouder
De aarde zorgt voor ons, wij zorgen voor de aarde Kinderen houden van buiten spelen. Aarde, zand, takken, bloemen, water... alles wat onze bijzondere aarde te bieden heeft en waar wij goed voor moeten zorgen. Door positieve aandacht te geven aan natuur en duurzaamheid, raken kinderen betrokken en leren zij nu al wat zij zelf voor de aarde en hun eigen leefomgeving kunnen betekenen. Ieder kind ontdekt en leert spelenderwijs | 26
Welbevinden en betrokkenheid Welbevinden en Betrokkenheid zijn basisvoorwaarden voor de ontwikkeling van een kind. Alleen als je je fijn en veilig voelt (welbevinden), durf je op onderzoek uit te gaan en nieuwe dingen uit te proberen (betrokkenheid). En als je met plezier speelt, ontdekt je wat je leuk vindt, waar je goed in bent en wat je nog graag wilt leren. We kijken met aandacht wanneer en op welke wijze het kind zich emotioneel veilig voelt. Doet hij actief mee aan een spel? Wordt hij snel afgeleid? Kan hij de concentratie voor wat langere tijd vasthouden? Zoekt hij hulp en laat hij zich troosten als er wat verdriet of boosheid is? Bedenkt hij creatieve oplossingen? Waar nodig helpen we het kind een beetje op weg.
28 Ieder kind hoort erbij | 28
29 Jij doet ertoe! Alle kinderen verdienen dezelfde ontwikkelkansen. Ongeacht gender, achtergrond, geloofsovertuiging, zorgbehoeften of eventuele beperkingen. Ieder kind is bijzonder en doet ertoe. In de respectvolle en vreedzame speel- en leeromgeving van KindeRdam kunnen vriendschappen groeien. Zo leren kinderen elkaars voorkeuren respecteren. Ze ervaren wat zij met elkaar gemeen hebben, maar ook dat zij van elkaar mogen verschillen. Natuurlijk botst dat soms; dan helpen we een handje: hoe kun je dat het beste met elkaar oplossen? Zo ontwikkelen kinderen hun sociale competentie. Vanaf een jaar of 4 richten kinderen zich op de groep waar ze op dat moment bij horen. Dat is hun leefwereld. Ze zoeken hun rol binnen die groep: leidend, volgend of ondersteunend? Het gebeurt onbewust, spelenderwijs.
30 Ieder kind doet mee en krijgt gelijke kansen Met elkaar zijn en maken we de samenleving. Dat geldt ook voor kinderen, binnen de mogelijkheden die zij, zo jong als ze zijn, hebben. In de harmonieuze omgeving van de groep is ruimte voor elk kind. Het is een plek waar zij spelenderwijs leren hoe zij nu en later kunnen bijdragen aan een prettige maatschappij. Wij geven daarin het voorbeeld met ons gedrag en het uitdragen van normen en waarden. Steuntje in de rug Niet voor alle kinderen is onbekommerd opgroeien vanzelfsprekend. Sommige kinderen hebben het wat moeilijker om binnen een groep hun weg te vinden en tot ontwikkeling te komen. Door elk kind in beeld te hebben, herkennen wij de noodzaak voor een extra steuntje in de rug. We geven het kind wat extra aandacht, liefst binnen een vertrouwde groep en groepsruimte, bijvoorbeeld in onze Plusopvang (kijk op www.kinderdam.nl voor meer informatie over onze Plusopvang). Soms is het wenselijk om specialistische hulp in te zetten. We doen dit altijd in samenspraak met ouders. Ieder kind hoort erbij | 30
31
32 Ieder kind ontwikkelt zich beter samen met anderen | 32
33 It takes a village to raise a child Vanaf de dag van je geboorte wordt je wereld steeds een beetje groter. Zoals je een steentje in het water gooit en vanuit het middelpunt de kringen in het water steeds groter en groter worden. Opgroeien en opvoeden begint bij de ouders. Later komen er steeds meer volwassenen bij, zoals opa’s en oma’s, pedagogisch medewerkers, leerkrachten, trainers van sport, een muziekdocent... Hoe beter al die volwassenen met elkaar omgaan en op elkaar zijn ingespeeld, hoe beter het is voor het opgroeiende kind. Samenwerking en samenspraak leidt tot een liefdevolle en veilige wereld. Samen met ouders Ouders met jonge kinderen hebben vaak veel vragen. Zij vinden het fijn om met pedagogisch medewerkers te praten over de opvoeding en hun twijfels en onzekerheden daarin. Wij helpen hen daar graag bij, ouders kunnen altijd bij ons terecht.
Wij zijn ook geïnteresseerd in hoe het kind zich thuis voelt en gedraagt. We inspireren elkaar, kijken samen naar oplossingen en leren van elkaar. Samen zorgen we ervoor dat het kind zich zo goed mogelijk kan ontwikkelen. Ouders leren ook van elkaar. Daarom organiseren we ontmoetingsmomenten waar ouders ervaringen, vragen, tips en wetenswaardigheden met elkaar kunnen uitwisselen. Samen met onderwijs, jeugd- en welzijnswerk en jeugdhulp We werken nauw samen met instellingen, instanties en organisaties die het kind begeleiden op zijn ontdekkingsreis naar het jongvolwassen-zijn. Gezond en fit Als je gezond leeft en eet, voel je je vaak ook beter. Zowel fysiek als mentaal. Je voelt je sterker, hebt geloof in jezelf en durft te vertrouwen op wie je bent en wat je kunt. Op de opvang zorgen wij voor een gezonde omgeving waar kinderen veel buiten zijn en veel bewegen, op tijd rusten en gezond eten en drinken. En jong geleerd... Ieder kind ontwikkelt zich beter samen met anderen | 34
De ontwikkelingen van een kind Sociaal emotionele ontwikkeling We maken het kind vertrouwd met zijn eigen gevoelens en de gevoelens van andere kinderen. We spelen samen, ruimen samen op, wachten op onze beurt en proberen elkaar te helpen en naar elkaar te luisteren. Sociale vaardigheden die we heel ons leven lang nodig hebben. Taalontwikkeling Met woorden en zinnen, met taal, kun je jezelf verstaanbaar maken, contact maken en verbonden raken met anderen en alles waarvoor we een naam hebben. Ieder woordje doet ertoe. Het zorgt voor de rijkdom van hoe je vorm kunt geven aan jezelf en jouw plekje in de wereld. De ontwikkelingen van een kind | 36
Motorische ontwikkeling Jonge kinderen leren en ontwikkelen zich beter door veel te bewegen. Door ‘groot’ te bewegen (rennen, springen) oefenen zij hun grove motoriek. Door ‘klein’ te bewegen (kralen rijgen, takken en blaadjes zoeken) oefenen ze hun kleine motoriek. En wat zo mooi is: tegelijkertijd groeit ook hun taalontwikkeling. Woorden en begrippen die passen bij het bewegen, het spel dat gespeeld wordt. Wat is hoog, wat is laag? Wat is dichtbij en wat is veraf? Kinderen leren het spelenderwijs door te bewegen in de ruimte. Rekenkundige ontwikkeling Groot, klein, licht, zwaar. Wat hoort bij elkaar? Voorwerpen die bij elkaar horen bij elkaar leggen. Het is eigenlijk een soort van rekenen: afstand, maat, lengte, breedte, diepte... Zo helpen we kinderen spelenderwijs hun ruimtelijk inzicht te ontwikkelen.
Op een dag als vandaag begint de toekomst van ieder kind | 38
Pedagogisch beleid KindeRdam | 2022 | Tekst, vormgeving, opmaak Pedagogen en Communicatie KindeRdam | Illustraties Lidewij Berckenkamp
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=